کد خبر: ۱۵۸۸۶
تاریخ انتشار: 24 تير - 1396 18:33
محتوا و درون مایه غنی تعلیمات دینی، سرمایه بزرگ معنوی ماست؛ ولی عرضه این معنویت بدون بازتولید مناسب و توجه به نقص ها و آسیب های معنویت های بدلی، در حقیقت به حراج گذاشتن این سرمایه است.
به گزارش فرقه نیوز؛ دکتر حمزه شریفی دوست، کارشناس عرفان های نوظهور در کتاب «کاوشی در معنویت های نوظهور(بررسی ۱۰ جریان فعال در ایران)» در مقدمه اثر خود می نویسد:

 

برخی گمان می کنند پرداختن به نقد عرفان های بدلی و معنویت های جدید لازم نیست؛ چراکه باعث ترویج آنها می شود. یادآور می شویم خطر این نگرش مقدس مأبانه کمتر از تبلیغ معنویت های بدلی نیست. بی شک ماموریت اصلی متولیان تربیت دینی در درازمدت، عرضه معنویت اسلامی، آن هم به روش مناسب و متناسب با نیاز و شرایط مخاطب است. این اقدام نه راهکار که یک استراتژی و راهبرد کلان در حوزه فرهنگ عمومی است. در کنار این سیاست اساسی، در کوتاه مدت نمی توان و نباید در مقابل هجمه سنگین معنویت های جدید سر به زیر برف برد و فضای عمومی جامعه را به حال خود رها کرد. در این باره توجه به چند نکته ضروری است:

 

۱. برخی افراد که در دام معنویت های جدید افتاده اند، تصور می کنند مفاهیم مطرح شده در عرفان های نوظهور با معنویت اسلامی سازگار است و حتی برخی دیگر، این مفاهیم را همان آموزه های اسلامی می انگارند. بنابراین، برای این گروه باید اثبات شود که جنبش های معنوی جدید، مبانی مخصوص به خود دارند و با معنویت اسلامی و مبانی دینی ناسازگارند. این کار نیاز به بیان شاخص های معنویت سکولار و مقاسیه آن با تعلیمات دینی دارد و در این راه، معرفی مبانی دینی به تنهایی کفایت نمی کند.

 

۲. برای آن دسته از آسیب دیده های این جریان ها که هم اکنون بدان تعلق خاطر پیدا کرده اند، باید ناکارآمدی عرفان های نوظهور اثبات شود، نه کارآمدی معنویت اسلامی. از این رو، لازم است مبانی عرفان های نوین و تعلیمات آنها بر ترازوی نقد بنشیند و اشکالات آن مطرح شود تا این گروه با آسیب این مکاتب آشنا شوند و به تدریج این وابستگی کمرنگ شده و در نهایت برطرف شود.

 

۳. امروزه موج سهمگین عرفان های کاذب چنان در حال گسترش است که هیچ گروه، طیف یا منطقه جغرافیایی خاصی از این خطر در امان نیست. در چند سال گذشته بیش از هفت میلیون جلد کتاب از چند جریان محدود به صورت رسمی به زبان فارسی چاپ شده است. بعضی از کتاب ها نیز قبل از چاپ به زبان اصلی، به زبان فارسی ترجمه می شود. بسیاری از آموزه ها و تعلیمات این گروه ها در قالب فیلم و کارتون از شبکه های تلویزیونی ایران پخش می شود و گاهی بدون ذکر نام، مضمون و محتوا با زبان هنر به ذهن و قلب مخاطب منتقل می شود. این تعداد غیر از گسترش این نحله ها در قالب نمادها، فضای مجازی و محافل غیررسمی این گروه هاست. اگر به میزان شیوع عرفان های کاذب توجه شود، شکی نمی ماند که نمی توان به عرضه داشته ها بسنده کرد؛ بلکه کسانی را که آسیب دیده اند، باید علاج کرد و در مورد کسانی که در معرض ابتلا قرار دارند، اقدام به پیشگیری کرد.

 

لازمه هر دو کار پرداختن به آموزه های این مکاتب است. بنابراین، لازم است به صورت مستقیم به مقابله با این جنبش ها پرداخت، نه اینکه دورادور به معرفی خود بسنده کنیم. هر جا آسیب هست، نمی توان از پیشگیری و روشنگری غفلت کرد. نگاهی به روش قرآن کریم در برخورد با افکار و اندیشه های باطل، وظیفه متولیان حوزه فرهنگ را روشن می سازد. مقابله قرآن مکاتب و آیین های باطل، همراه با طرح آن اندیشه ها و پرداختن تفصیلی به آنها و در قدم بعد، اثبات بطلان آنهاست. جملاتی که در قرآن به نقل از دهریون و ملحدین، مشرکین، کفار و اهل کتاب در قالب کلمه «قالوا» بیان شده، مبین این معناست.

 

البته روشن است برای گروه هایی که در معرض ابتلاء نیستند، طرح های عرفان های نوظهور و بیان خطر آنها کاری لغو است. در این میان، برای خواص و گروه های تاثیرگذار (همچون معلمان، مربیان، مدیران، مسئولان حوزه فرهنگ عمومی، به خصوص نیروهای فعال فرهنگی) اگرچه خود مصون باشند، آشنایی با آموزه ها و آسیب های عرفان های جدید، ضروری است. این کار برای خواص، اطلاع رسانی و روشنگری و برای گروه های مرتبط با خواص، ایمن سازی و پیشگیری خواهد بود.

 

۴. ارایه معنویت اسلامی به صورت سنتی پاسخگو نیست. محتوا و درون مایه غنی تعلیمات دینی، سرمایه بزرگ معنوی ماست؛ ولی عرضه این معنویت بدون بازتولید مناسب و توجه به نقص ها و آسیب های معنویت های بدلی، در حقیقت به حراج گذاشتن این سرمایه است. در نتیجه لازم است کسانی که قصد ترویج معنویت دینی را دارند، ضمن پرداختن به نقص ها و خلاهای عرفان های نوپدید و شناخت آسیب هایی که وارد می کنند، این کار را به انجام رسانند.

 

۵. در میان جنبش معنوی جدید، پاره ای خود را برآمده از اسلام و مکتب اهل بیت(علیهم السلام) معرفی کرده و با نشان عرفان اسلامی، خود را به جامعه معرفی می کنند. ممکن است گفته شود دست کم برای مخاطبان این دسته از عرفان ها، پرداختن به آموزه های دینی کفایت می کند و نام بردن از این گروه ها و اشاره به عقایدشان لازم نیست.

 

با کمی تامل در آموزه های این گروه ها-همچون عرفان حلقه و رام الله، معلوم می شود این جنبش ها دسته ای از ادله دینی را دستاویز قرار داده و تفسیرهای جدیدی عرضه کرده اند که به ظاهر با قرائت علمای دینی در ستیز نیست و مخاطب آنها هیچ گاه احساس نمی کند که از باورهای دینی خود فاصله گرفته است. تجربه نشان داده که نمی توان با مخاطبان این فرقه ها بدون بازگویی و بازخوانی تفسیرهای رایج در این جریان ها و مقایسه و تطبیق آنها با متون اسلامی رو به رو شد. مخاطبان این گروه ها خود را آسیب دیده نمی دانند؛ پس آنچه از طرف علمای دینی به نام معنویت اسلامی به آنها عرضه می شود، از نظر ایشان بازخوانی یافته های جدید است و با تعالیم جدید ضدیت ندارد.

 

به نظر می رسد حتی باید افرادی را که تفسیرهای جدید را نمی شناسند، با کلیات این تاویل ها و یافته ها آشنا کرد و خطر قرائت های جدید را گوشزد نمود؛ چراکه مخاطبان این گروه ها اگر ذهنیت پیشین در مورد آسیب زایی و غیردینی بودن این اندیشه ها را داشته باشند، عموما با تردید و ابهام و این افکار مواجه می شوند و از آنجا که احتمال غیردینی بودن این گروه ها برایشان تقویت می شود، حس مقاومت درونی در آنها شکل می گیرد و با نگاه نقادانه به مصافشان می روند.

 

مشاهدات نشان می دهد بیشتر آسیب دیده ها کسانی بوده اند که احتمال انحراف در مورد این گروه ها نمی دادند و با ذهن خالی با این جریان ها رو به رو شده و دربست تعالیم جدید را پذیرفته و به حال دلدادگی رسیده اند؛ بلکه به عکس، تجربه نشان داده افرادی که ذهنیت قبلی در مورد غیردینی بودن این عرفان ها داشته اند، در ارتباط با آنها اغلب به حالت دلدادگی نرسیده و آسیب جدی ندیده اند. چنین نیازی برای افرد متدین شدیدتر است؛ چراکه دلبستگان به معارف اسلامی، انگاه که احتمال انحراف داده اند، در هیچ جریانی هضم نشده اند. برای این گروه کافی است «احتمال اصیل نبودن» یک اندیشه مطرح شود؛ اگر این احتمال با اطلاع رسانی قبلی تقویت شود، مصونیت دوچندان می شود.

ارسال به دوستان
نسخه چاپی
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار