جایگاه خانواده در اندیشه راجنیش اشو

فرقه نیوز-بخش عرفان های نوظهور، اشو در کودکی از حضور پدر و مادر محروم بود، خانواده به مراقبت از چهار خواهر و برادر، اشو مشغول بودند و اشو را در شهری دیگر به پدر بزرگ و مادربزرگ مادری او سپردند تا از او نگهداری کنند. بنابراین همین دور بودن از فضای خانواده، در نگاه او نسبت به خانواده تأثیر گذاشت و به عنوان یک عامل جدی در این میان نقش ایفا می کند.

اشو به گونه ای آشکارا خانواده را نفی می کند و آن را پدیده ای تاریخ گذشته می داند. به نظر او جوامع کنونی، هیچ ارتباط یا پیوندی وجود ندارد و با آنکه هزاران نفر در یک آسمان خراش و زیر یک سقف جمع شده اند، از حال همدیگر بی خبرند.

اشو در کتاب آینده طلایی می نویسد:

خانواده مریض ریشه و علت میلیون ها بیماری است، خانواده آجر اصلی تشکیل ملیت ها، نژاده ها و تشکیلات مذهبی است. امروزه در غرب، با وجود همه ی دعواهای قانونی سرسام آور بر سر نگهداری فرزند و تملک دارایی ها، از هر سه ازدواج یکی به طلاق منجر می شود. در دنیا اکثر جنایات و جرم های خشونت آمیز در درون خانواده و بین اعضای خانواده اتفاق می افتد.

(اشو، آینده طلایی، ترجمه: مرجان فرجی، ص96)

اشو به جای این که در پی اصلاح جامعه باشد، به نفی جامعه پرداخته و راه حل را در انزوای انسان و درون گرایی او جستجو کرده است. او معتقد است که فرزندان یک خانواده نباید به وسیله پدرو مادرهای انها تربیت شوند بلکه کمون یا همان دولت و جامعه مطلوب اشو است که باید آنها را تربیت کند تا پدر و مادرها نتوانند به کودکان ضرری برسانند.

او در این باره می گوید:

بچه ها باید به کمون تعلق داشته باشند نه پدر و مادرها. والدین به اندازه کافی ضرر زده اند دیگر نمی توان به آنها اجازه داد که فرزندانشان را فاسد کنند هرچند که نیت آنان سراپا خیر است. اما با این نیت های خیر پدر و مادرها که جز عواقب ناخوشایند پیامدی نداشته است، چه باید کرد؟ آنان رقابت را به فرزندانشان می آموزند و رقابت حسادت به بار می آورد.( همان 98)  

اگر موضوع خانواده را بر اسلام عرضه کنیم و بنگریم اسلام در این باره چه نظری دارد، به نکات جالبی بر می خوریم.

اسلام نظری بسیار متفاوت با نظر اشو دارد. خانواده در اندیشه دینی بسیار مورد توجه است و از اهمیت فوق العاده بالایی برخوردار است. خانواده در نگاه عرفانی، یکی از مهمترین عوامل رشد و تعالی انسان به سمت خدا شناخته می شود. خانواده مهمترین نهاد جامعه است که تنها عامل رشد و تکثیر نسل جوامع بشری است.

از دیگر مباحثی که اشو به آن پرداخته تربیت کودک است که در نگاه اسلام تربيت فرزند توسط پدر و مادر بر اساس رحمت و محبت شکل گرفته است.

وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلّ‏ِ مِنَ الرَّحْمَه وَ قُل رَّبّ‏ِ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانىِ صَغِيرًا(اسراء/24)

در برابرشان(پدر و مادر) از روى مهربانى سر تواضع فرود آور و بگو اى پروردگار من، هم چنان كه مرا در خُردى پرورش دادند، بر آنها رحمت آور.

« مهربانتر و دل سوز تر از پدر و مادر به فرزند كسي نيست، بنابر آنان بهترين كسان براي تربيت فرزند هستند. اگر اين امر مهم، به ديگري واگذار شود، نبايد انتظار تربيت درست از او داشت.»

مهدی سالاری