کد خبر: ۳۷۸۳
تاریخ انتشار: 26 دی - 1394 13:21
از سال 1372 شمسی كه ایران به شبكه جهانی اینترنت پیوست، تحولات زیادی در این رسانه اتفاق افتاده است. این شبكه جهانی كه با هدف دسترسی آسان‌تر به اطلاعات اختراع شد، به مرور تقویت شده و به خاطر تنوع در قابلیت‌های وب (كه همان www و مخفف World Wide Web تار جهان گستر است) به « دنیای مجازی » تغییر نام یافته است.
عرفان های نوظهور و فضای مجازی

به گزارش فرقه نیوز، امروزه شركت‌های بزرگی هم چون شركت آمریكایی «یاهو» و «گوگل» در عرصه اینترنت فعال‌اند. یاهو امكانات زیادی هم چون موتور جست‌وجو، ایمیل، یاهو مسنجر، اخبار یاهو، اشتراك گذاری ویدیو و عكس، ورزش‌های فانتزی و شبكه‌های اجتماعی را در اختیار كاربران اینترنت گذاشته و گوگل هم برای حفظ صدرنشینی خود هر روز امكانات جدیدتری را به سرویس‌های خود اضافه می‌كند.

گوگل تاكنون صد كمپانی بزرگ را خریداری كرده تا بتواند سیطرۀ خود را بر دنیای مجازی گسترش دهد. سرویس‌های رایگانی هم چون جی‌میل و ایمیل كه به كاربران در فضای مجازی ارائه می‌شود، همین طور قابلیت‌های گستردۀ اشتراك گذاری كه هم اكنون در یوتیوب، فیس بوك و گوگل پلاس ایجاد شده، مخاطبین بیشتری را به فضای مجازی كشانده است.

مثلاً « فیسبوك facebook » از شبكه‌های اجتماعی مجازی است كه به واسطه آن می‌توان با دوستانی كه دارای حساب كاربری در فیسبوك هستند، عكس، فیلم یا پیغام به اشتراك گذاشت. این شبكه هم اكنون به طور رایگان در اختیار مردم جهان قرار دارد. این وب‌گاه بنا به آمار اعلام شده، بیش از یك میلیارد نفر كاربر دارد و هم‌اكنون به 40 زبان قابل دسترس است. این محیط با ارائه امكان عضوگیری در تعداد بالا، به كاربران اجازه می‌دهد تا در هر لحظه دوستان جدیدی را به مجموعه دوستان خود اضافه كنند. هر كاربر دارای یك صفحه شخصی است كه البته خود می‌تواند گروه تأسیس كرده و یا در گروه‌های دیگر عضو شود. طبیعی است چنین امكاناتی در اینترنت باعث شده كه جریانات معنویت‌گرا هم، بیشترین استفاده را از این محیط برای تبلیغ و معرفی خود به مخاطبین جدید به كار برند.

 

پایگاه‌های الكترونیك معنویت‌های نوپدید

در فضای مجازی با یك جستجوی ساده در مورد كلید واژه‌های مرتبط با معنویت‌های نوظهور در كشور، یافته‌های قابل ملاحظه‌ای نمایش داده می‌شود. اگر در ابتدا و انتهای عبارت جستجو علامت (") یا «quotation» قرار داده شود، مطالبی كه در متن آن‌ها عین كلمات وجود دارد، موتورهای جست‌وجو عین كلمۀ داخل عبارت را جستجو و نمایش می‌دهند.

بر این اساس كلماتی كه با فاصله در یك متن آمده‌اند، به صورت یك كلمه مستقل قابل مشاهده نیستند؛ مثلاً اگر كلمات "عرفان" و"حلقه" در یك پاراگراف به صورت جداگانه به كار رفته باشند، به عنوان یافته مستقل نمایش داده نمی‌شوند. با همین شكل (یعنی محدود نمودن با ") كلمات دالایی لاما 549000 بار، اشو 2900000 بار، كوئلیو 216000 بار، یوگا2640000 بار، عرفان حلقه 62000 بار و عرفان سرخپوستی 11300 بار تكرار شده است.

قابل ذكر این كه كلمات مذكور در پایگاه‌های الكترونیك به زبان فارسی قابل مشاهده است؛ نه به زبان انگلیسی! به عبارت دیگر این ارقام نشان دهندۀ میزان رشد و گسترش این جریانات به زبان فارسی است. این در حالی است كه مثلا به هنگام جست‌وجوی « نقد دالایی لاما » تنها به 20 بار تكرار بر می‌خوریم. یا برای « نقد اشو » 588 بار تكرار در فضای مجازی وجود دارد. بیشترین تكرار مربوط به « نقد یوگا »ست كه تعداد آن 1820 بار است.

گاهی برای ناظر بی‌طرف، شكل ورود متون معنویت‌های جدید به فضای مجازی ایجاد ابهام و سؤال می‌كند. مثلاً « كوئلیو » آخرین كتاب خود را قبل از چاپ به زبان اصلی، به زبان فارسی ترجمه نموده و آن را در پایگاه شخصی خویش به خوانندگان فارسی زبانش اهدا كرده و در اختیار ایشان قرار داده است. بسیاری از كتاب‌های « اشو » به صورت فایل «پی.دی.اف» در سایت‌های ایرانی قابل دریافت است. متن آموزشی دوره‌های « عرفان حلقه » همین طور جهت دانلود در اینترنت، در دسترس كاربران و مشتاقان عرفان و معنویت است.

برای آشنایی دقیق‌تر با فعالیت عرفان‌های نوظهور در دنیای مجازی، توجه به نكات زیر راه‌گشاست:

 

1- امكان خرید اینترنتی محصولات فرقه ها

یكی از قابلیت‌های اینترنت، امكان خرید محصولات مربوط به جریانات معنویت گراست. پاره‌ای از كتاب‌ها، فیلم‌ها و محصولات مربوط به فرقه‌های جدید به صورت رسمی در كشور امكان عرضه و توزیع ندارند. اما این امكان به كاربر اینترنتی داده می‌شود كه خریدار با انتقال اعتبار به شماره حساب‌های داده شده و پرداخت هزینه پستی این اقلام، آن را خریداری كرده و در منزل و یا هر آدرس دیگری دریافت نماید. به خصوص نمادهای مربوط به فرقه‌ها هم‌اكنون به این صورت ‌خرید و فروش می‌شوند.

نمادهای منسوب به ایران باستان و یا دین زرتشت به شكل‌های متنوع در اینترنت، قابل انتخاب و خریدند. در پاره‌ای از فایل‌هایِ كتابِ مربوط به ادیان جدید، به ضمیه فایل، این نوشته قابل مشاهده است: «لطفا این متن را به دیگران هم هدیه دهید».

 

2- استفاده از نام‌های مشابه

بعضی از جریانات انحرافی در فضای مجازی برای خنثی كردن نظریات منتقدین خود اقدام به تعیین نام‌های مشابه با پایگاه‌های مخالفین كرده و تلاش می‌كنند تا نقد ناقدان كم اثر شده و هرچه كمتر به گوش دیگران برسد. كارشاسان و اساتید یكی از مشهورترین مؤسسه‌های رصد و نقد معنویت‌های نوظهور، از آن جا كه در پورتال رسمی خود، اقدام به افشاگری و نقدهای درون دینی نسبت به مبانی عرفان حلقه نمودند، هواداران عرفان حلقه هم اقدام به راه اندازی پایگاهی با همان نام كردند تا كسانی كه در جست‌وجوی نقد عرفان حلقه‌اند، سر از پایگاه خودِ عرفان حلقه در آورند.

البته از آن جا كه در این پایگاه رویكرد علمی وجود نداشت و به منتقدین عرفان حلقه فحاشی می‌شد، مورد اقبال قرار نگرفت و در جست‌وجوهای اینترنتی، نام آن در رتبه‌های آخر بالا می‌آید.

 

3- امكان دست‌یابی با استفاده از فیلتر شكن‌

پاره‌ای از فرقه‌ها كه امكان رسمی فعالیت در ایران ندارند، به مدد نرم افزارهای فیلتر شكن توانسته‌اند با بخشی از كاربران حرفه‌ای، هم‌چنان ارتباط گرفته و در فضای مجازی به حیات خویش ادامه دهند. البته با مظلوم نمایی از محدودیتی كه برای چنین جریاناتی ایجاد شده، تلاش می‌كنند قیافه‌های حق به جانبی از خویش به نمایش بگذارند. جریان « شیطان گرایی » و جریان « تی.اس.ام » و فرقه « رام الله » در كشور، چنین رویه‌ای داشته‌اند.

 

4- عدم امكان تعقیب متخلفان و مبلغان جریانات جدید در اینترنت

از آن جا كه در فضای مجازی امكان تعقیب متخلفین به صورت عادی وجود ندارد، مكاتب انحرافی نیز در این فضا امكان فعالیت گسترده‌تری پیدا می‌كنند. راه اندازی یك وبلاگ با نامی جعلی و غیر واقعی، كاری است آسان؛ چرا كه نه زمان‌بر است و نه هزینه بردار. از این روست كه گاهی یك فرد اقدام به راه اندازی چندین وبلاگ با نام‌های متعدد و ساختار متفاوت می‌نماید و هویت جدیدی برای خویش تعریف می‌كند. عرفان حلقه در سال های 88 و 89 چنین رویه‌ای را در پیش گرفت.

 

5- بعضی از جریانات بیش از آن كه هستند خود را نشان می‌دهند

نكته مهم در باب تبلیغات اینترنتی معنویت‌های نوظهور در كشور، این است كه بسیاری از از این مكاتب خود را بیش از آن چه هستند نشان داده و طرفداران و علاقه‌مندان خود را چند برابر نشان می‌دهند.

«دالایی‌لاما » كه در كشور ما چندان طرفداری ندارد، بیش از 540000 بار نامش تكرار شده است. تكرار بالا علامت این نیست كه وی به همین نسبت مقبولیت یافته و هوادار پیدا كرده است. تحلیل دقیق‌تر این است كه افراد محدود دل‌بسته به اندیشه‌های وی، سعی فراوان در معرفی افكار و اندیشه‌های او داشته‌اند. البته اخبار سیاسی مربوط به وی هم بی‌تأثیر نبوده است.

هواداران عرفان حلقه تابستان 89 ادعا كردند در حال جمع آوری طومار حمایتی از رهبر عرفان حلقه، در فضای مجازی، با امضای یك ملیون نفر هستند؛ در حالی كه كه هیچ فیلتری برای جلوگیری از تكرار امضا در اینترنت تعبیه نكردند. بماند كه با این همه، چنین طوماری هیچ گاه محقق نشد و این ادعا در حد شعار و آرزو باقی ماند.

 

6- پاسخ‌گویی اینترنتی

معنویت‌های جدید از ظرفیت مجازی برای پاسخ‌گویی به سؤالات هواداران خویش سود جسته‌اند. حتی مترجمین كتاب‌های وارداتی، بخشی از وقت خود را پای اینترنت می‌گذرانند كه به ابهامات دیگران دربارۀ خویش خاتمه دهند و از نظر ذهنی ایشان را به اقناع برسانند.

سید جلال الدین موسوی نسب كه به پدر یوگای ایران مشهور بود، در سایت خویش به سؤالات پرتوجویان یوگا جواب می‌داد و پاسخ‌ها را بعد از ارسال در پایگاهش منتشر می‌كرد. پاره‌ای از علاقه‌مندان به یوگا هم مطالب موجود در بانك پرسش و پاسخِ وی را منعكس می‌كردند.

مترجم آثار اشو در ایران به سؤالات و درخواست‌های خوانندگان آثار اشو در باب ایده‌های اشو پاسخ می‌داد و حتی قرار ملاقات توریست‌های « اشوپارك » در هند را از همین طریق هماهنگ می‌كرد. راه اندازی سامانه‌های پاسخ‌گویی بخشی از تشكیلات عرفان‌های جدید است.

 

7- امكان تبادل لینك و به اشتراك گذاری سایت‌های هم‌سو

بسیاری از سایت‌ها اقدام به تبلیغ سایت‌های هم‌سو با خود كرده و هم‌فكران خویش را با نام‌هایی مانند لینكستان و لینك دوستان معرفی می‌كنند. گروه « رام الله » اقدام به تهیه مجموعه سایت‌های شاگردان و طرفداران « ایلیا رام الله » نمود و مریدان « سای بابا » مجموع لینك دوستان سای بابا را طراحی و اجرا كردند.

 

8- چت و اتاق گفت‌وگو

یكی از امكانات اینترنت امكان «گپ» یا همان (Online chat) است. امروزه ابزار چت به شكل‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد، مانند «ام اس ان مسنجر، گوگل تاك، ام آی آر سی، یاهو مسنجر«.

همین‌طور نرم افزارهای چت برای استفاده كاربران از طریق موبایل هم طراحی و به بازار آمده است. امروزه كاربران زیادی از طریق اتاق‌های گفت‌و‌گو یا چت روم با همدیگر ارتباط گرفته و به تبادل نظر می‌پردازند.

جریانات معنویت‌گرا اگر چه همگی این ظرفیت را به شكل رسمی و گسترده مورد استفاده قرار نمی‌دهند، اما در حد توان خویش از آن غفلت نكرده و دست كم برای مشتریان ویژه آن را به كار می‌گیرند.

 

9- بازی‌های آنلاین

یكی از قابلیت‌های اینترنت امكان بازی به صورت آنلاین است. در بعضی از این بازی‌ها آموزه‌های دیگر ادیان و مكاتب وارد شده است.

 

10- دانلود فیلم‌های تبلیغاتی و كلیپ‌های تبلیغی رهبران

بخشی از مكاتب جدید، محصولاتی را برای معرفی رهبران تولید كرده و به فضای اینترنت فرستاده‌اند. این دسته از محصولات كه جذاب و هنرمندانه ساخته شده‌اند، جهت دانلود در پایگاه‌های الكترونیك قرار داده شده و در مواردی به صورت لینك در سایت‌های مختلف قابل دریافت‌اند.

 

كلیپ‌های مدیتیشن اشو و همین طور فیلم زندگی وی جهت آشنایی دیگران با شخصیت و ایده‌های اشو، در بسیاری از سایت‌ها قابل دریافت است. فیلم‌های تبلیغاتی عرفان حلقه كه با نام «آشنایی با عرفان حلقه» توسط آقای طاهری به صورت سخنرانی آماده شده، در پایگاه‌های وابسته به عرفان حلقه موجود است. فیلم مستند زندگی « آواتار مهر بابا Meher Baba » در اینترنت قرار داده شده و كاربران به دیدن این مستند تشویق می‌شدند. كلیپ مربوط به تبلیغات « فالون دافا » و روش‌های تزكیه روح و بدن آقای « لی هنگجی » در بعضی وبگاه‌ها، از جمله یوتیوپ وجود دارد. همین طور فیلم‌های « تائو »، انرژی درمانی، بودیسم و دیگر فرقه‌های شرقی به صورت‌های متعدد قابل دستیابی است.

از همه بالاتر فیلم‌های معناگرایی كه توسط هالیوود و سینماهای غرب تولید شده‌اند نیز به صورت سهل و آسان در دسترس كاربران اینترنتی است. قسمتی از این فیلم‌ها معمولاً به صورت تیزر تبلیغاتی برای فروش در قالب سی دی و یا دی‌ وی‌ دی بارگزاری شده‌اند./ مرکز اسناد انقلاب اسلامی /حجت الاسلام حمزه شریفی دوست

 

ارسال به دوستان
نسخه چاپی
نام:
ایمیل:
* نظر:
آخرین اخبار