فرقه نیوز-بخش صوفیه و دراویش، یکی از مسائل مهم بحث تصوف، مقابله خانقاه با مسجد و جدایی فقرا از علمای دین است. آنچه تا کنون توسط محققین و پژوهشگران بحث تصوف مطرح شده این است که اولین محل عبادت و اجتماع صوفیان خانقاه بوده ولی با مراجعه به منابع تاریخی خلاف این موضوع ثابت میشود و متوجه میشویم صوفیه در ابتدا مسجد را محل عبادت و ذکر انتخاب کرد ولی در ادامه راه با سیاسی شدن به رونمایی از مراسمات مذهبی جدید پرداخت تا به نوعی جلسات سیاسی و انحرافی خود را توجیه کنند.
در این نوشتار برآنیم تا به صورت خلاصه به اثبات این موضوع بپردازیم و بیان کنیم چگونه در ابتدا تمامی مراسمات صوفیه در مسجد برگزار شده است و با گذشت زمان چگونه صوفیانی که در مسجد عبادت میکردند فقرای خود را از علمای دین دور کردند تجمل گرا و سیاسی شدند تا جای که صدای مریدان و فقرا در اعتراض به این موضوع بلند شد.
در ابتدا به اثبات برگزاری مراسمات صوفیه در مسجد می پردازیم و در ادامه بیان خواهیم کرد که توجیه بزرگان فرقه سیاسی صوفیه در ارتباط با دوری فقرا از مسجد و برگزاری جلسات درون فرقه ای آنها در خانقاه خواهیم پرداخت.
علی بن عثمان بن علی جلابی هُجویری غَزنَوی ملقب به داتا گَنجبَخش در مورد محل عبادت صوفیان آورده است که: مسجد جای بود که مشایخ صوفیه از آن برای تعلیم شاگردان و مریدان خود بهره میبردند. (۱)
عبدالکریم بن هوازن قشیری در الرسالة القشیریة بیان میکند: در اوایل عهد عباسی مسجد مهمترین مکانی برای مجالس صوفیه و اقامت آنها به شمار میرفت (۲) وی در ادامه سخنان خود به مسجد شونیزیه بغداد بیان میکند: این مسجد اتاقهای داشت که صوفیان در آن مقیم میشدند و جنید بغدادی یکی از شیوخ صوفیه در این مسجد اجتماع میکرد. (۳)
علی بن عثمان بن علی جلابی هجویری برای تایید ادعای فوق تعداد بیشتری از شیوخ صوفیه که در مسجد سکونت داشتند را نام میبرد: ابونصر سراج، ابومحمد عبدالله بن محمد مرتعش و احمد بن وهب. (۴)
نورالدّین عبد الرّحمن بن احمد بن محمد معروف به جامی در تایید مطلب فوق بیان میکند: علاوه بر اینکه مسجد محل عبادت صوفیان بود در آن مشایخ و بزرگان خود را دفن میکردند. (۵)
صوفیان عارف نما اولین گروهی بودند که به نام اسلام و عرفان صف خود را از مسجد که پایگاه و نماد اسلام ناب محمدی است جدا کردند و با بدعتهای جدید به بهانههای مختلف باعث دوری مریدان و فقرا از مسجد و علمای دین شدند. صوفیان عارف نما برای اینکه خانقاه را در مقابل مسجد قرار دهند به کپی برداری از مراسم اسلامی پرداختند و به ابداع شکل جدیدی از مراسمات سیاسی مذهبی پرداختند.
صالحعلیشاه یکی از اقطاب فرقه سیاسی صوفیه برای توجیه تجمع درون فرقهای در شبهای جمعه که فقرا در خانقاه صورت میگیرد در کتاب پند صالح بیان میکند: چون شیعیان در زمان غیبت به نماز جمعه اهمیت نمیدهند فقرا شب و روز جمعه را برای عبادت قرار دادهاند! (۶) در یادنامه صالح صفحه ۲۸۹ به نحوی دیگر این توجیه بیان شده است: بزرگان عرفا فرمودهاند که چون نماز جمعه نیست، آن عبادت و توجه به خدا را در شبهای جمعه کنند. شبهای جمعه را معین کردند برای اینکه در هر جا دو نفر درویش هستند، با هم بنشینند اما به یاد خدا باشند؛ نه اینکه بنشینند افسانه بخوانند!
نکته جالب این ادعا آن است که تمامی مجالس فقری این فرقه که در سرتاسر کشور برگزار میشود ۲ ساعت به غروب آفتاب روز پنج شنبه است و هنگام نماز مغرب جلسه فقری این فرقه به پایان مییابد و ساعت و محل برگزاری این فرقه هیچ شباهتی به نماز جمعه ندارد مگر اینکه با توجه به نسبت دادن هرچیزی به سیاست توسط بزرگان این فرقه ادعا کنند که نمار جمعه در پنجشنبه قبل از غروب آفتاب بوده است و برگزاری نماز جمعه در ظهر جمعه در زمان ما جنبه سیاسی دارد! البته در صورت فرض مذکور باز اشکالی که میتوان وارد کرد این است که با توجه به اینکه بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی و برگزاری نماز جمعه در سرتاسر ایران چرا هنوز نماز جمعه سیاسی این فرقه در عصر پنجشنبه دو ساعت به غروب آفتاب برگزار میشود؟!
بدون شک این انحراف و بدعت فاحش با رویکرد سیاسی صوفیه و جدا کردن فقرا از مسجد به وجود آمده است و از زمان تاسیس خانقاه هر روز شاهد انحراف جدیدی در فرقههای مختلف صوفیه هستیم که این انحراف با رویکرد سیاسی صوفیه هر روز چهره جدیدی به خود می گیرد.
پی نوشت:
۱-هجویری، ابی الحسن علی بن عثمان جلابی، کشف المحجوب، به کوشش والنتین ژوکوفسکی، تهران، کتابخانه طهوری، صفحه۱۵۴، ۱۳۷۸
۲-قشیری، عبدالکریم بن هوازن، رساله القشیریه، به کوشش عبدالحکیم محمود، قاهره، دار الکتب الحدیث، صفحه۷۲
۳-قشیری، همان، صفحه ۷۳
۴- هجویری، ابی الحسن علی بن عثمان جلابی، کشف المحجوب، به کوشش والنتین ژوکوفسکی، تهران، کتابخانه طهوری، صفحه۲۸۹
۵- جامی، نورالدین عبدالرحمان، نفحات الانس من حضرات القدس، به کوشش محمود عابدی، تهران، انتشارات اطلاعات، صفحه۲۲۸
۶-پند صالح، حاج شیخ محمد حسن گنابادی، صالحعلیشاه، انتشارات حقیقت، صفحه۵۶
هر دوی اینها یک هدف هماهنگ دارند،منتها روش ها تفاوت دارد.
ولی یک فرق بین این دو است.
امیرالمؤمنین علی علیه السلام در کلمات قصار نهج البلاغه می رمایند دو دسته اند که در آخرالزمان نسبت به من به گمراهی و هلاکت می رسند.
اول کسانی که در مورد من غلو می کنند،یعنی آنچان من را بالا می برند،حتی اکثرشان می گویند من خدایم.
و دوم کسانی هستند که بغض من را در دل دارند.و به خاطر بغضی که نسبت به من دارند شیعیان را می کّشند.
با توجه به این حدیث از نهج البلاغه می توان گفت چون خطر دسته اول به مراتب از دسته دوم بیشتر است.به همین سب هم آقا امیرالمؤمنین امام علی علیه السلام هم این گروه را اول ذکر کرده است.
دسته اول همان فرقه های ضاله صوفیه و شیرازی ها هستند.
دسته دوم هم که وهابیت و داعش و . . . است.
دسته دوم که وهابیت و داعش است تابلو دارد،یعنی موضعشان مشخص است و دارند می گویند ما دشمن علی هستیم.اما دسته اول موضعشان مشخص نیست و دارند می گویند ما محب علی هستیم ولی ضربه به مذهب مولا علی علیه السلام می زنند.
مثال دسته اول می شود : منافق
مثال دسته دوم می شود : کافر
خطر منافق به مراتب از کافر بیشتر است.