تفاسیر غیر علمی و درآمدزایی از چشم‌زخم!

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی فرقه نیوز، در اصل واقعیت داشتن چشم‌زخم گرچه روایاتی وجود دارد، لیک دو نکته قابل‌توجه است: نخست آنکه هیچ آیه‌ای به‌صراحت آن را بیان نکرده و آنچه در تفسیر برخی آیات گفته می‌شود، صرفاً برداشت افراد از آیه است که استواری لازم را ندارد. دوم اینکه تأثیر چشم‌زخم آن گونه که برخی می‌پندارند، نیست. بسیاری از افراد، با بزرگ‌نمایی این مسئله سعی دارند مشکلات و گرفتاری‌های ناشی از کم‌کاری و زشت‌کاری خود را به چشم شوره دیگران نسبت دهند و با نوعی فرافکنی، مسئولیت را از خود سلب نمایند.

درحالی‌که قرآن کریم عامل اصلی گرفتاری‌ها و بدبختی‌ها را عملکرد افراد می‌داند و نه عواملی نامرئی مانند چشم‌زخم: ﴿وَمَا أَصَبَكُم مِّن مُّصِيبَةٍ فَبِمَا کَسَبَتْ أَیْدِيكُمْ وَیَعْفُوا عَن کَثِيرِ (شوری / ۳۰)؛ و هرگونه مصیبتی به شما برسد به سبب دستاورد خود شماست و خدا از بسیاری درمی‌گذرد.

بیشتر مردم آیات ۵۱ و ۵۲ سوره قلم را در مورد چشم‌زخم و رفع آن می‌دانند وان یَکَادُ الَّذِينَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَكَ بِأَبْصَرِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّكْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونَ وَمَا هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ للعلمین؛ و آنان که کافر شدند؛ چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را با چشمان خود بلغزانند و می‌گفتند او واقعاً دیوانه‌ای است و حال‌آنکه [قرآن] جز تذکاری برای جهانیان نیست درحالی‌که این آیات نیز ربطی به چشم‌زخم نداشته و تفسیر آن‌ها چیزی دیگر است کافران به هنگام شنیدن آیات وحی، چنان خشمگین می‌شدند که گویی با چشمان غضب‌آلود خود می‌خواستند پیامبر را از پای درآورند و بر زمین زنند.

نیک روشن است که چشم‌زخم صرفاً زمانی اتفاق می‌افتد که از روی تعجب و تحسین به چیزی نگاه کنند درحالی‌که کفار، از روی تنفر و انزجار به حضرت می‌نگریستند و او را متهم به جنون می‌کردند. بیفزاییم که هیچ روایت معتبری نیز وجود ندارد که این آیات را به چشم‌زخم و رفع آن مرتبط سازد.

برخی نیز بر این باورند که یعقوب برای مصون‌ماندن فرزندانش از چشم‌زخم به آنان توصیه نمود از درهای مختلف وارد شوند: ﴿وَقَالَ یَنبَنِي لَا تَدْخُلُوا مِنْ بَابِ وَاحِدٍ وَادْخُلُوا مِنْ أَبْوَابِ مُتَفَرِّقَةٍ (یوسف / ۶۷)؛ ولی به‌تصریح برخی از مفسران و قرآن‌پژوهان در این آیه هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که سفارش یعقوب را با مسئله چشم‌زخم مرتبط سازد. (ر.ک: تفسیر المراغی، جلد ۱۳ و ۲۹؛ فی ظلال القرآن، جلد ۲۹؛ شبهات و ردود محمدهادی معرفت؛ المیزان، جلد ۱۳؛ التفسیر الکبیر فخر رازی، جلد ۱۸).

پی‌نوشت:

متأسفانه برخی از افراد با عنوان‌هایی مانند «کارشناس صدا و سیما»، «قاری و حافظ کل قرآن»، «بنیانگذار متافیزیک نوین اسلامی» و... به مسئلهٔ «چشم‌زخم» بیش از اندازه ضریب اهمیت می‌دهند و توانسته‌اند مخاطبان بسیاری را در فضای مجازی قانع سازند تا برای برطرف‌شدن مشکلاتشان، بسته‌های آموزشی دورهٔ چشم زخم استاد فلان و استاد بهمان را بخرند! در برابر اینان آگاه، هوشیار و مراقب باشیم.

پایان/